Rondje Schiphol | Een avontuurlijke fietstocht

De impact van de luchthaven op haar omgeving is gigantisch. Internationale hoofdkantoren distributiebedrijven, hotelketens, expediteurs, datacenters, taxibedrijven: ze komen erop af als vliegen op de stroop. En in hun kielzog infrastructuurbundels en parkeervlaktes, reparatiewerkplaatsen en detentiecentra, fastfoodrestaurants en spottersplekken.

Hij stapte op de fiets en trof een landschap vol contrasten aan: een schuurtje waar bandjes optreden tegenover een magazijn van meer dan een hectare groot, een bord ‘vrijhouden uitruk brandweer’ pal naast het monument voor de slachtoffers van de Schipholbrand, een beschermde boerderij uit 1860 om de hoek bij een splinternieuwe gevangenis, een aandoenlijk insectenhotel tussen reusachtige distributiehallen.

Rondje Schiphol is een fietsroute langs heel veel Extra Extra Extra Large met hier en daar een plukje Small. Op de achterzijde vind je een globale routebeschrijving met de klok mee.

Het grootste deel van de route voert over asfalt, tegels of klinkers, maar er zitten ook stukjes zandweg, schelpenpad, dirt road en een roltrap bij. Een kleine waarschuwing: het is een werkgebied, dus wegopbrekingen horen erbij, net als fietspaden die ineens ophouden en provisorische wegen. Het is dus af en toe improviseren.

Je kunt op elk gewenst punt beginnen, bijvoorbeeld op een van de plekken waar je een deelfiets kunt huren. Als je maar een stukje van de route wilt rijden is FlickBike aan te bevelen (een euro per half uur, veel opstap- en afleverlocaties), voor de hele route is de ov-fiets logischer (3,95 per dag, Schiphol Plaza en station Hoofddorp). Of je eigen fiets natuurlijk.

De route is 42 kilometer lang, maar je kunt op vier plaatsen een shortcut nemen, dat scheelt tien kilometer. Sowieso geen zin om te fietsen? De Cirkellijn van Connexxion rijdt in krap drie kwartier een rondje om de luchthaven (lijn 180 met de klok mee, lijn 181 ertegenin).

Klik hier voor de Cirkellijn

Rondje Schiphol

Een avontuurlijke fietstocht door een onbekende wereld

2. Kunsttunnel

Oorspronkelijk had de tunnel onder de Buitenveldertbaan 146 ramen, maar op last van de brandweer zijn die dichtgetimmerd. Om de pijn te verzachten hangen er in de raamlijsten nu foto’s van uitzichten die hier nooit zijn geweest.

Linksaf de fietstunnel onder de A4 door, die een stuk prozaïscher is: somber en donker. Aan je linkerhand zie je een van de drie brandweerkazernes van Schiphol (Post Sloten), daarnaast het Justitieel Complex Schiphol.

4. Oud & nieuw

Op nummer 347 staat een boerderij uit 1860 die de status gemeentelijk monument heeft gekregen, recht daartegenover, op nummer 326, een veel monumentalere boerderij uit 1900 die leeg staat en het zonder bescherming moet stellen. De kleinzoon van de oude eigenaar ‘onderzoekt bij de gemeente wat hij ermee mag’. Tegen de vlakte en er een notariswoning neerzetten, zoals de buurman van nummer 330 in 2020 deed?

Neem het viaduct over de omgelegde A9 en rijd door Badhoevedorp over een nog altijd bedrijvige weg met hotels, vakantieappartementen, een taxibedrijf en winkels. Van oudsher zitten bedrijven in de Haarlemmermeerpolder aan de oost-westlinten en staan de boerderijen aan de noord-zuidlinten. Op het kruispunt links een caférestaurant (dat ooit begon als melkhandel) en rechts een autobedrijf (van oudsher een smid).

6. Bioscoop

Een Boeing 747 in de achtertuin, voor minder deed directeur Atilay Uslu van Corendon het niet. Het is een mooi visitekaartje voor het hotel met 680 kamers en een bioscoop, de enige waar- over Badhoevedorp beschikt.

Weer door een tunnel, ook deze is opgeleukt (hekken met uitgestanste vluchtnummers en rode strepen boven je hoofd), langs een strook hotels (met een reclamezuil van Ibis die de actuele kamerprijs aangeeft) en dan bij het tweede stoplicht rechts.

8. Ribbels

Stap even af bij de gele landingslichten die aan weerszijden van de weg staan. Dit is een veel betere plek om de vliegtuigen te bekijken die op de Buitenveldertbaan landen dan de officiële spottersplek. Sterker nog: ze komen zo laag over dat je ze bijna kunt voelen. Links in het weiland liggen manshoge, met gras begroeide dijklichamen. Ze lijken sprekend op de geluiddempende ribbels van park Buitenschot bij de Polderbaan, maar deze hebben een andere functie: er bleef grond over na het graven van waterbergingssloten en die moest netjes worden weggewerkt.

9. De Oorsprong

Een dukdalf met daarop de letters F, O, R en T geeft aan waar vroeger het Fort aan het Schiphol stond. In 1844, elf jaar voor de inpoldering, werd het op een kunstmatig eiland in het Haarlemmermeer gebouwd, in 1934 viel het doek alweer. Het bijbehorende militaire vliegkamp was wel succesvol.

Klein stukje terug, linksaf bij het bordje Schiphol-Oost en je bent weer in de wereld van de erfopvolger van het oude militaire vliegkamp. Compleet met wuivende berkenbomen en frisse fietsenstallingen. Even rechts en dan meteen links de Goede Ree op.

11. Eierdoos

Schiphol doet niet aan monumentenzorg, maar omdat gebouwen blijven staan zolang ze nog bruikbaar zijn, vind je er toch ouderwetse architectuurpareltjes. Zoals de ‘eierdoos’, een staaltje duurzaam bouwen uit 1983. Volgens architect Joan Overhoff weren ‘de betonnen wenkbrauwen’ boven de ramen de zon in de zomer en laten ze die in de winter onbelemmerd binnen. De stand van de betonelementen verschilt per gevel.

Volg de Schipholdijk langs de Ringvaart. Na een paar honderd meter verbreedt het fietspad zich tot de weg die het vroeger was, toen er onderlangs nog geen Fokkerweg liep.

13. Schipholbrand

Links van het tegelpad staat een hoog hek met een rood bordje ‘vrijhouden uitruk brandweer’, er zit een groot hangslot op. Ook het hek rechts is afgesloten. Pal voor je ligt het monument met de namen van de negen mannen en twee vrouwen die in 2005 omkwamen bij de brand in het cellencomplex van Schiphol.

Keer terug op je schreden, neem het bruggetje rechts en fiets over een nietszeggend bedrijventerrein: alles in twee verdiepingen, bruine baksteen en gegolfd plaatstaal. Bij de stoplichten wordt het even eng: er staat een bord verboden te fietsen, maar je mag wel recht oversteken. Loop over het tankstation, dan even in de berm van de weg en na dertig meter is er ineens weer een fietspad langs de Fokkerweg, eerste rechts (hier was je al) en meteen weer rechts.

15. Waterwolf

Kijk bij het gemaal naar links: aan de overzijde lijkt zo’n keurig onderhouden legakker te liggen, waarop vroeger het veen te drogen lag om er turven van te maken. Maar schijn bedriegt: dit is het dak van de Waterwolftunnel die de N201 onder de Ringvaart door leidt. De naam herinnert aan de oude bijnaam van het Haarlemmermeer: de waterwolf die Amsterdam bedreigde.

Meteen na het gemaal naar rechts, volg fietsknooppunt 65 en rijd over de Fokkerweg tot je rechts bij een viaduct komt dat onder de N201 doorvoert.

18. De kerk van Poot

Het gebouw van de Levend Evangelie Gemeente (in de volksmond ‘de LEG’) is misschien niet mooi, maar wel groot: duizend zitplaatsen. Deze pinksterkerk is ontworpen en gebouwd door Jan Poot, de roemruchte projectontwikkelaar achter Chipshol, die in 2018 overleed.

Steek door naar de Kruisweg, rechtsaf, bij de kruising links (kijk uit voor de wegwerkzaamheden) en je rijdt volgens het plaatsnaambordje het dorp Rozenburg in (je blijft gewoon op Schiphol Rijk).

19. Stroomslurper

Het gebouw op de hoek is, zoals de meeste naamloze dozen die je onderweg ziet, een stroomvretend datacenter. Dit is Interxion 5 (oppervlakte 2,7 hectare, vermogen 31,3 megawatt), dat met een patroon van nullen en enen op de gevel in ieder geval nog enige moeite doet om zich uit te spreken. De geheel anonieme buurman Interxion 6 (2,9 ha, 32,5 ha) is net opgeleverd. Op Schiphol Rijk staat meer dan de helft van de datacapaciteit van de Haarlemmermeer en daarmee is het een van drie plekken in de regio met ‘hyperconnectiviteit’.

Bij de rotonde naar links, langs een keurig parkje dat tussen de hekken is uitgespaard en dan over een bruggetje dat, zo vermeldt een trots bordje, gemaakt is van biologische composieten. Het steekt schril af bij de scherpe hekken van strekmetaal.

20. Ringdijkpark

Steek je hoofd om het hoekje van de gekromde geluidswal en je hebt vrij zicht op de achterkant van de Ringvaart – de rommeligheid is een verademing. De strakke geometrische strook op de voorgrond is in overleg met de bewoners ontworpen door de landschapsarchitecten van Delva.

Houd rechts aan, volg het schelpenpad en door een schapenhek kom je weer op de dijk. Sla rechtsaf en rijd langs het onbewoonbaar verklaarde huis op nummer 432, een goudmijn. Op nummer 438 zit kwekerij annex trouwlocatie De Arendshoeve (tot duizend gasten). Je kunt een U-bocht over het terrein maken, met verrassende contrasten tussen oud en nieuw.

23. Compensatiekerk

De website van Het Lichtbaken laat zuinigjes weten: ‘Of het nu mooi of lelijk is, daarover verschillen de meningen, ook in onze eigen gemeente.’ Markant is het ontwerp van Claus en Kaan Architecten zeker, het gebouw is in 2006 neergezet door Real Estate Schiphol ter compensatie van de oude kerk in Rozenburg, die drie kilometer noordoostelijker aan deze weg lag en die moest wijken voor de herrie van de Kaagbaan.

Vervolg de Aalsmeerbaan, langs de nieuwe kassen van de Westlandse kweker Schenkeveld. Ze zijn nu al imposant en dit jaar wordt er een kas van 11 hectare bijgebouwd. En volgende jaar nog zo een. Dan is er genoeg ruimte voor 1,7 miljoen trostomatenplanten.

24. Buurtfruitbomen

Zo groot als Schenkeveld is, zo bescheiden is de fruittuin die in het langgerekte wandelparkje tussen de kassen en de weg is aangelegd. Acht bomen staan er inmiddels, in het najaar moeten er nog 120 bij komen, die door bewoners kunnen worden geadopteerd onder het motto ‘vergroenen en verbinden’.

Fiets rechtdoor, bij een grindpad rechts, doorrijden tot het einde, aan je linkerhand zie je de privétuinen van Van der Valk met pony’s, geitjes en romantische schuurtjes. Aan het einde links de parkeerplaats op (je kunt om de slagbomen heen rijden).

25. Brugrestaurant

Aan de A4 ligt een heel complex om de passerende automobilist te vertroetelen: hotel, tankstation, snelladers, wasstraat, flexwerkplein, vergaderzalen, casino, kledingwinkel en vijf verschillende fastfoodrestaurants in een bruggebouw over de snelweg. En dat biedt een uitgelezen kans om over te steken.

De openstaande draaideur is breed genoeg om een fiets door te laten. Roltrap omhoog, door het restaurant, gewone trap omlaag (fiets even optillen), draaideur door. Achter het snellaad-station begint een heus fietspad, het heeft zelfs een naam: ‘Rijksweg A4 pad’. Na het viaduct met het pad mee naar links, eerste weg rechts (negeer het hek en de betonnen rioolbuizen dwars over de weg, die zijn alleen bedoeld om auto’s tegen te houden).

27. Schaalloosheid

De reclameborden op Schiphol Trade Park beloven ‘het meest duurzame en innovatieve bedrijventerrein van Europa’. Een serie distributieloodsen is in aanbouw, later zullen datacenters volgen. De zwarte distributieloods van Gefco is al klaar. Kijk, om een idee te krijgen van de grootte, naar het deurtje op de hoek. Mensen zijn hier dwergen.

De Contour Avenue wordt een dirt road, gewoon doorfietsen, met de bocht mee, bij de Rijnlanderweg naar rechts, en daar, bij het fort, ligt de Geniedijk weer. Steek door de dijk en sla linksaf.

28. Dakpark

Op Park 20|20 reiken de duurzame ambities nog hoger. Naar eigen zeggen is dit wereldwijd ‘de eerste cradle to cradle geoptimaliseerde werkomgeving’. Met het groen zit het wel goed, de auto’s zijn weggewerkt onder een dakpark. Maar wacht even: hoe circulair zijn privéauto’s in een betonnen parkeergarage?

Bij station Hoofddorp onder het spoor door, rechtsaf langs een grimmige fietsenstalling, dan de eerste weg links (Planetenweg).

Volg de weg langs een kleurige totempaal (een demontabele kiosk, ontwerp Bureau SLA), met de bocht mee naar rechts en dan de eerste rechts (Jupiterstraat). Je laat nu de puinhopen van voormalig kantorenpark Beukenhorst West achter je, straks staan hier de 3.700 luxe appartementen (en 120 sociale huurwoningen) van de wijk Hyde Park (stedenbouwkundig plan MVRDV). Rijd op het punt waar de Jupiterstraat naar links buigt rechtdoor het fietspad op, achter de hotels langs, steek de vierbaansweg over, volg het fietspad, onder het spoor door, dan met een bocht naar rechts kantorenpark Beukenhorst Oost op. Let niet op de suffe architectuur en de slechte kunst, volg in het verlengde van het fietspad de Antareslaan, aan het einde links, de drukke Kruisweg oversteken, daarna de eerste rechts (Hoeksteen). Stukje afsnijden? Volg de Van Heuven Goedhartlaan, rechtsaf de Kruisweg tot punt 30.

30. Polderrotsen

Eind jaren zestig was De Hoek het eerste bedrijventerrein aan de Hoofddorpse kant van Schiphol, maar slecht een paar shabby fabriekshallen met asbestdaken herinneren daar nog aan. Inmiddels vind je hier een staalkaart van een halve eeuw bedrijfshuisvesting. De langgerekte groenstrook over de volle lengte van De Hoek verheft zich iets boven het maaiveld: dit is het talud van de oude spoorbaan van Hoofddorp naar Aalsmeer. Bielzen hebben plaatsgemaakt voor meanderende schelpenpaden en rossige rotsblokken. Rotsblokken in de polder? Daar zullen toekomstige archeologen zich het hoofd over breken.

Volg de groenstrook tot het fietspad doodloopt op de snelweg.

31. Dubbelloops Kanon

Op en rond Schiphol stikt het van de reusachtige reclamemasten, veelal voorzien van ledschermen om wisselende boodschappen af te kunnen vuren. Om in dit visuele geweld op te vallen, zette Hillenaar in de oksel van de A4 en de A5 (3,3 miljoen passanten per twee weken) de Twins neer: twee billboards die synchroon boodschappen afvuren.

Naar rechts, meteen links onder het viaduct door (de kolommen zijn bedekt met posters, heel klassiek met behangsellijm aangeplakt), weer naar links. Het bord Eigen weg wil niet zeggen dat je er niet in mag. Volg de lange weg tussen de A4 en de hekken van de luchthaven (Rijkerstreek). Bij de bouwplaats voor de verdubbeling van de taxibaan over de A4 moet je even een kronkel maken, ga verder op de Handelskade. De kleine, gevouwen aluminium gebouwtjes zijn de nooduitgangen van de spoortunnel onder Schiphol.